İstanbul’da kentsel dönüşüm, belediyeler ve ilgili bakanlıkların birlikte hareket ederek hazırladığı planlar doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Özellikle 1999 yılında yaşanan Gölcük depremi sonrasında İstanbul’da kentsel dönüşüm önemli ölçüde ivme kazanmaya başlamıştır. Başta Anadolu Yakası’nda bulunan düzensiz yapılar olmak üzere şehrin her iki yakasında da düzensiz yerleşim, kentsel dönüşüm kapsamında düzenlenmektedir.

Son dönemde imzalanan protokoller ve son 10 yıl içerisinde hazırlanan planlar doğrultusunda İstanbul’un 18 ilçesinde kentsel dönüşüm için zemin oluşturulmuştur. Büyük bir çoğunluğu Anadolu Yakası’nda olan bu ilçelerin ortak özelliği, yoğun bir gecekondulaşmaya ve çarpık yerleşime ev sahipliği yapmasıdır. Söz konusu yapılar beklenen büyük İstanbul depreminin etkilerinin daha fazla hissedilmesine sebep olabilecek potansiyele sahiptir. Tam da bu sebepten dolayı İstanbul’da kentsel dönüşüm hız kesmeden belediyeler ve bakanlıkların iş birliğiyle devam etmektedir.

İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Olan İlçeler Nelerdir?

İstanbul’da kentsel dönüşüm nerelerde olacak, sorusu hemen her dönem en çok merak edilen konuların başında gelir. Özellikle yoğun gecekondulaşmanın bulunduğu semtlerde kentsel dönüşümün ne zaman başlayacağı her daim merak konusu olmuştur. 2012 yılında TBMM’ne taslak yasa olarak sunulan ve kamuoyunda “Kentsel Dönüşüm Yasası” olarak bilinen, “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun” kanunu 16.05.2012 tarihinde yasalaşmış ve İstanbul’da dahil olmak üzere Türkiye genelinde çalışmalara başlanmıştır.

İstanbul’da kentsel dönüşüm olan ilçeler nelerdir, sorusuna da söz konusu kanun kapsamında cevap bulunabilir. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında; TOKİ, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İstanbul’daki ilgili belediyeler arasında protokoller imzalanmıştır. Protokollerle birlikte her bir ilçe ve mahallede farklı standartlarda olmak üzere uygulama sürecine geçilmiştir. İstanbul’da kentsel dönüşüm kapsamında birçok ilçe ve mahallede dönüşüm çalışmaları başlarken, bazı ilçe ve mahallelerde ise planlama süreci devam etmektedir.

İstanbul’da Kentsel Dönüşüme Girecek Yerler

İstanbul’da kentsel dönüşüm nerelerde olacak, merak edenler için belirtilen yasanın uygulanmaya başladığı tarihten itibaren birçok noktada kentsel dönüşümün başladığını söylemek mümkündür. Yine İstanbul’un bazı ilçelerinin bazı mahallerinde ilgili kanun uyarınca aktif faaliyetlere başlanmıştır. Kamuoyu tarafından akıbeti takip edilen birçok ilçe ve mahalle 2012 yılında çıkarılan yasa kapsamına dahil edilerek afet riski altında görülmüş ve mahallerinin düzenlenmesine ilişkin faaliyetlere başlanmıştır.

İstanbul’da kentsel dönüşüme girecek yerler kapsamında 1999 depreminin ardından yapılan çalışmalar genel olarak şu şekilde özetlenebilir:

• İlgili kanunun kabul edilmesinin ardından afet yönetmeliğine uygun olmayan yapıların ve bölgelerin tespit edilmesi
• İstanbul’da bulunan kamu kuruluşlarına ait yapıların yenilenerek yönetmeliğe uygun hale getirilmesi veya yeniden inşa edilmesi
• 2000 yılından itibaren yapılan çalışmalar sonrasında toplamda 66 farklı bölgenin riskli ilan edilmesi
• Yine 2000 itibaren yapılan çalışmalar doğrultusunda kentsel dönüşüm kapsamında 1.5 milyon yapının yenilenmesi

Tüm bu verilerin yanı sıra İstanbul’da kentsel dönüşüm bağlamında riskli ilan edilen 66 bölgede toplamda 113.360 konutu kapsayan çalışmalar başlatılmıştır.

İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Yapılan Yerler 

İstanbul’da kentsel dönüşüm nerelerde olacak, merak edenler tarafından şimdiye dek tamamlanan projelerin hangi bölgeleri kapsadığı da merak edilmektedir. İstanbul’da ilgili yönetmeliğe göre riskli olduğu tespit edilen bölgelerde yaklaşık olarak 85 bini aşkın yapı yeniden inşa edilmeye başlanmıştır. Anadolu ve Avrupa Yakası’nda hız kesmeden devam eden kentsel dönüşüm faaliyetleri kapsamında dönüşüm programı tamamlanan bölgeler de bulunmaktadır.

İstanbul’da kentsel dönüşüm yapılan yerler ve kentsel dönüşüm süreci devam eden ilçe ya da bölgeler şu şekildedir:

• Esenyurt ilçesinde 43 mahallede 1891 yapının ilgili yönetmeliğe göre afet tehlikesi altında olduğu tespit edilmiştir. Bu doğrultuda ilçede 1581 yapı yıkılırken, 306 yapının süreci devam etmekte
• Beylikdüzü ilçesinde 54 yapı ve 558 bağımsız birim kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında yenileme sürecinde
• Çekmeköy ilçesinde afet riski bulunan toplamda 2.404 yapı ve bağımsız birim yıkım aşamasında
• Üsküdar’da toplamda 3.721 yapı risk altında olarak tespit edildi ve bu yapılar yenilenme sürecini tamamladı.
• Okmeydanı’nda 25.000’e yakın yapının dönüşümü devam etmekte
• Küçükçekmece ilçesi Kanarya Mahallesi’nde 4.044 adet yapının yıkım işlemi sürdürülmekte
• Kadıköy ilçesinde riskli tespit edilen 3.972 yapının %95 oranında yıkımı gerçekleşmiş durumda
• Gaziosmanpaşa’da 18 bölgeyi ve 13 mahalleyi kapsayan çalışmalar ise devam etmekte

İstanbul’da kentsel dönüşüm, belirtilen ilçeler ve bölgeler çerçevesinde büyük bir hızla devam etmektedir. Bazı bölgelerde planlanma sürecinde yaşanan aksaklıklar nedeniyle dönüşümün hız kaybettiğini belirtmek mümkündür.

İstanbul’da Kentsel Dönüşüme Giren İlçeler

İstanbul’da kentsel dönüşüm nerelerde olacak merak edenler için hangi ilçelerin afet yönetmeliğine uygun olmadığı da merak edilmektedir. Özellikle Anadolu Yakası’nda yakın dönemde başlayan çalışmalar neticesinde, bölgede yer alan hemen her ilçede irili ufaklı dönüşüm projeleri bulunmaktadır. 6306 Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun kapsamına İstanbul’un 39 ilçesinin tamamı dahil edilmiş olsa da bazı bölgelerde yapılan çalışmalar, daha minimal uygulamaları içermektedir.

İstanbul’da kentsel dönüşüme giren ilçeler arasında daha büyük ölçekte projelerin yer aldığı ilçeler şu şekilde sıralanabilir:

• Esenler
• Gaziosmanpaşa
• Bahçelievler
• Bayrampaşa
• Bağcılar
• Başakşehir
• Kağıthane
• Güngören
• Sarıyer
• Beyoğlu
• Ümraniye
• Kadıköy
• Maltepe
• Pendik
• Kartal
• Çekmeköy
• Sancaktepe

Gibi ilçelerde İstanbul’da kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında faaliyetler sürdürülmektedir. Özellikle; Kadıköy’ün Fikirtepe Mahallesi, Maltepe’nin Gülsuyu Mahallesi, Fatih’in Sulukule Mahallesi, Beyoğlu’nun Okmeydanı Mahallesi gibi bölgelerde kentsel dönüşüm süreci, son derece sancılı biçimde devam etmektedir.

İBB Kentsel Dönüşüm Sorgulama

İstanbul’da kentsel dönüşüm nerelerde olacak, merak edenlerin İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından sağlanan dijital hizmetlerden faydalanması mümkündür. İBB kentsel dönüşüm sorgulama aracıyla kentsel dönüşüm süreci içerisinde yer alan vatandaşların güncel gelişmeleri takip etmesi mümkündür. Ayrıca kentsel dönüşüm sürecine dahil olmayan yurttaşlar, kentsel dönüşüm sorgulama kapsamında ikamet ettikleri bölgenin kentsel dönüşüme dahil edilip edilmediğini öğrenmeleri de mümkündür.